Categorieën
Kerk

Stel dat Jezus echt is opgestaan. Wat bewijst dat?

Met Pasen moeten christenen veel meer als een atheïst denken. Dat betoogt Evert te Winkel op paaszondag. Christenen zijn volgens hem van zichzelf te veel geneigd de eigen (cliché-)antwoorden te geven.

Evert te Winkel

Tien dagen voor kerst overleed Christoffer Hitchens, een bekend Brits intellectueel, aan keelkanker. Voor de mensen die Hitchens niet zo goed kennen: behalve intellectueel was hij bij mijn weten een aimabele man vol typisch Britse humor en goudeerlijke vragen. Vooral was hij bekend vanwege zijn kritiek op geloof: samen met Dawkins, Dennet en Harris was Christoffer Hitchens een van de ‘Big Four’, de belangrijkste voorvechters (apostelen) van het atheïsme.
Na zijn dood memoreerde een journalist van de New York Times (Ross Douthat) hoe Hitchens ooit tijdens een diner met hem in debat ging over de verhalen in de evangeliën, waarbij zijn punt neerkwam op het volgende: “Suppose Jesus of Nazareth did rise from the dead — what would that prove, anyway?” Ik meen dat dit een volstrekt eerlijke vraag is en ben dan ook niet geneigd om deze vraag al te gemakkelijk af te doen met een cliché als antwoord. Zeker niet met Pasen.

Een eerlijke vraag
In tegendeel, ik vind de vraag niet alleen legitiem, maar ook volledig relevant. Theologisch zeggen veel christen dat Jezus door te sterven de straf voor de zonde droeg, en deze daarmee overwon, en dat hij door op te staan ook over de dood zegevierde. Volgens Paulus komt de dood voort uit de zonde en is dus door de overwinning op de zonde ook de dood overwonnen (Brief aan de Romeinen, hoofdstuk 5).
Het nut van Jezus opstaan zit dus niet in het overwinnen van de dood an sich, hooguit in het leveren van het bewijs hiervan. Datzelfde zegt Paulus ook in een andere brief: “Wanneer de doden niet worden opgewekt, is ook Christus niet opgewekt. […]Maar Christus is werkelijk uit de dood opgewekt, als de eerste van de gestorvenen. Zoals de dood er is gekomen door een mens, zo is ook de opstanding uit de dood er gekomen door een mens.” (Eerste brief aan de Korinthiërs, hoofdstuk 15) Dat is de theologische kwestie die deze vraag oproept.
De echte vraag die Hitchens natuurlijk impliciet stelt, is waarom hij nu perse moet geloven dat Jezus is opgestaan. Als christenen praten we veel over Jezus, evangelische christenen hangen dat vaak op aan de new age-gedachte van de relatie met God: Dat wij God en Jezus kunnen leren kennen en Jezus-in-ons kunnen ervaren. Maar waarom Jezus, zijn lijden en sterven en zijn opstanding nu echt belangrijk zijn, dat weten wij vanuit een niet-christelijk of een anders-christelijk perspectief vaak niet duidelijk te maken. Dat geldt in sterke mate ook voor mij. Christoffer Hitchens confronteert ons (en mij) hiermee.
Douthat vertelt niet wat hij antwoordde aan Hitchens. Een simpel antwoord voldoet vaak simpelweg niet, simpele antwoorden hebben de neiging in loze clichés te vervallen. Zwijgen is dan het meest pastoraal. Ieder antwoord vanuit ons eigen perspectief, waarmee we onszelf centraal stellen, is een verkeerd antwoord. Voor de Christoffer Hitchens van deze wereld is het beter wanneer we in die gevallen zwijgen.

WWCHD
Maar wat antwoorden wij onszelf? Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat de vraag van Hitchens niet onze vraag is? De vraag van Hitchens is geen vraag van iemand die het geloof ten allen tijde haat en die doof is voor redelijke argumenten, maar de vraag van iemand die eerlijk bereid is om te leren en standpunten te herzien. Willen wij geloven, dan moeten ook wij deze vraag stellen: “Stel dat Jezus echt is opgestaan. Wat zou dat eigenlijk bewijzen?” Ik heb dat antwoord niet zomaar paraat.
Het punt dat ik wil maken is dat wij ons veel meer in het perspectief van Hitchens moeten verplaatsen. Laten we ons veel meer de atheïstische vragen stellen, veel meer als een atheïst denken. “What Would Christoffer Hitchens Say?” “What Would Christoffer Hitchens Do?” “What Would Christoffer Hitchens Think?”

Door Evert te Winkel

Initiatiefnemer van Vrijzinnig Evangelisch. Ooit een wat zurige bijna-ex-evangelische, inmiddels opbouwend-kritisch evangelisch. Probeert aardiger te zijn.

6 reacties op “Stel dat Jezus echt is opgestaan. Wat bewijst dat?”

Goede Paasmorgen! De Heer is waarlijk opgestaan (en als dat niet zo was, waren wij de meest beklagenswaardige mensen).

Hitchens was van alles en nog wat, maar aimabel? Hij had er plezier in tegenstanders te kwetsen en te kleineren, nam zelfs tegen z’n eigen (gelovig geworden) broer Peter (auteur van The Rage Against God) geen gas terug. Hij was een vileine, humoristische, scherpzinnige,  debater en schrijver. Zo zou ik Christopher Hitchens willen omschrijven. Een man die een bloedhekel had aan God en absolute minachting toonde voor gelovigen – ook die omschrijving wil ik hier voor mijn rekening nemen. Ik heb een aantal debatten met hem gezien en heb nooit de indruk gekregen dat hij openstond voor de overtuiging van anderen – zijn mening over God en gelovigen stond muurvast en zijn inspanningen waren er uitsluitend op gericht het geloof met alle kracht te bestrijden. Ik zal me dan ook niet gauw de vraag stellen: WWCHD?
Natuurlijk is het goed om na te denken over de vragen rond de dood en opstanding van Jezus. Als zelfs de terugkeer uit de dood voor Hitchens niets bewijst, dan is daarmee aangetoond dat hij kennelijk gewoon niet WILDE geloven – al zou Jezus voor hem persoonlijk opnieuw verschijnen. Geloven is een zaak van overgave en vertrouwen. Omdat veel geloofskwesties ons verstand te boven gaan, is een vorm van capitulatie vereist. Dat kan niet ieder mens opbrengen. En ook de keuze om God en zijn Zoon af te wijzen moet worden gerespecteerd. De misdadigers aan weerszijden van de gekruisigde Christus maken de verschillende keuzes en de verschillende consequenties daarvan duidelijk. Maakt het verschil of Jezus is opgestaan? Dat lijkt me glashelder. Zonder die opstanding is ons geloof uiteindelijk zonder inhoud en onze hoop zonder kracht. Ik zeg met overtuiging: Jezus is opgestaan! Een geloofsuitspraak waar ik geen hard bewijs voor kan leveren, maar waar wel sterke argumenten voor zijn aan te voeren. Wat gaf de leerlingen van Jezus plots de moed om middenin Jeruzalem weer onbevreesd en met overtuiging over Jezus te gaan spreken? Waarom waren zij naar zijn kruisdood niet totaal van het toneel verdwenen? Wat hadden gelovige joden te winnen met deze verkondiging als zij wisten dat het niet op waarheid maar op fantasie of leugens was gebaseerd? Waarom gaf een farizeeër (Saulus) alles op om Jezus te volgen en de opstanding te verkondigen tussen Griekse intellectuelen op de Areopagus en waarom was hij – net als zeer veel christenen – bereid om het leven te geven voor deze overtuiging? Welk voordeel bood dit hem? Waarom is het lijk van Christus niet ogenblikkelijk tevoorschijn gehaald om aan dit dwaze opstandingsgeloof een einde te maken?

@Paul Abspoel
Ik stel de vraag ook omdat ik me afvraag wat de theologische consequenties zijn als Jezus niet is opgestaan. De praktische consequenties lijken me duidelijk: Zonder de opstanding zou dat bange groepje discipelen gebleven zijn wat ze was: een bang groepje. Ik geloof dus in de opstanding, maar ik vraag me wel ernstig af wat de theologische consequenties zijn als dat niet het geval zou zijn.
EtW

Een wereld van verschil, zou ik zeggen, dat is wat de opstanding van Christus betekent. De Schrift is er vol van, juicht in alle toonaarden over de opstanding, opvallend genoeg meer zelfs dan over de verzoening / vergeving van zonden, waar in veel kerken zondags de nadruk op wordt gelegd. Jij haalt een paar verzen aan, maar er zijn vele bewijzen te geven. Lees bijvoorbeeld Efeze 1 maar eens, een prachtig hoofdstuk.
Misschien is de opstanding uit de dood wel het ultieme bewijs voor het God-zijn van Jezus.
Maar, hoeveel argumenten je in het gesprek met atheïsten of agnosten ook op tafel zult kunnen leggen, er is inderdaad, zoals Paul zegt, een daad, een stap van geloof, van overgave nodig. Geloven is van een andere orde dan begrijpen of weten. Er is openbaring nodig, er is ervaring vereist, maar dan nog blijft geloven vaak een stap te ver. Omdat het eng is, dwaas lijkt, tegen je gevoel indruist.
En toch … de opstanding opent deuren, geeft een dieper en hoger perspectief, op een andere wereld, een ander leven, een echte relatie met God. Dat is waar het om draait. Maar waar je uiteindelijk niemand van zult kunnen overtuigen op basis van rationele argumenten alleen.
Overigens begrijp ik wel je achterliggende gedachte om je wel behoorlijk te verdiepen in de gedachten, bezwaren, vragen en beweegredenen van je gesprekspartner, en niet blindelings / horende doof je eigen argumenten of standaardverhaal af te steken, want dat landt meestal niet.

Kortom, er ligt een kloof tussen weten en geloven. Bruggen zijn nodig, overbruggen is een opdracht, luisteren is een gave. Maar vergeet niet te lezen, te doorzoeken, te graven in de gedachtenwereld van de Bijbel. Sta stevig op je eigen fundament, in een levende relatie met de opgestane Heer. Want Hij overwon de dood en geeft nieuw leven. Dat gaat alle argumenten te boven. Daar kun je bij wijze van spreken alleen maar van zingen.

@God is in de stilte
De opstanding, of in ieder geval mijn zeker weten dat Jezus ook nu leeft, is voor mij dierbaar. Maar ik kan het niet uitleggen, zelfs niet voor mijzelf. Historisch wel, maar niet welk doel het diende. Laat staan wat wij er nu mee moeten, dat Jezus is opgestaan.

Volgens mij kom je achter de waarde van de opstanding als je die wegstreept uit je gelovige gedachtengoed. Wat blijft er dan nog over? Wij kijken altijd naar het kruis. Het teken van Gods liefde voor deze wereld. Zover wilde Hij gaan. Maar het teken van het lege graf mag er ook zijn: Hij wint! Zonder opstanding heb je een wedstrijd zonder uitslag. Zie ook Mattheüs 22:31,32 & Handelingen 2:29-36.

@Henrico
Als Jezus niet was opgestaan hadden de discipelen, niet veel meer dan een hoopje mens, geen reden om wat dan ook te verkondigen. Voor de discipelen niet dan. Maar zaken als redding van zonde en dood blijven volgens mij fier overeind staan.

Reacties zijn gesloten.