De bijbel zonder vooroordeel lezen is voor een westerse Nederlander vrijwel onmogelijk. Jasper Mooiweer, die nooit een godsdienstige opvoeding heeft gehad, probeert de bijbel toch zonder vooroordeel te lezen. Daarbij ziet hij God toch als minder fijn. leuk en aardig dan hij dacht. Reacties zijn welkom.
Jasper Mooiweer
Vanwege het christelijk geloof waar mijn ouders mee zijn opgevoed ben ik wel naar christelijke scholen gestuurd, hoewel ik niet gelovig ben opgevoed. Zelf ben ik nooit gelovig geweest, maar ik vond het van kleins af aan wel heel interessant om alles te horen en te vertellen over de mooie verhalen in de bijbel. Toen ik op het idee kwam om de bijbel te gaan lezen had ik alleen nog maar de goede verhalen gehoord die mij op de basisschool waren verteld. Maar al snel kwam ik er achter dat niet alle verhalen in de bijbel zo mooi zijn als mij verteld. Daar later meer over, laat ik maar bij het begin beginnen.
Bij het lezen van de eerste paar bladzijden kwamen al snel vragen in me op. Zo schept God op de eerste dag het licht en donker, maar pas op de derde dag de zon en de maan. Dan komt bij, mij als niet-gelovige, direct de vraag naar boven: waar haalt God twee dagen licht vandaan zonder dat Hij de zon heeft? En op dag zes maakt God de mens: “Laat ons mensen maken die op Ons lijken en kunnen heersen over alle dieren op aarde, in de zeeën en in de lucht. God schiep daarop de mens als zijn evenbeeld.” Bij het deze van zinnen stuitte ik op het woord ‘ons’, op dat moment begon ik me af te vragen wie ‘ons’ eigenlijk is. Heeft Hij het hier over het koninklijk meervoud of waren er meer ‘goden’?
Merkwaardige straf
Toen de mens geschapen was kregen ze één verbod: eet niet van de verboden vrucht. De slang haalde Eva over er toch van te eten. Adam en Eva werden gestraft, maar de slang ook. Zelf vond ik de straf van de laatste nogal apart: God zorgt er voor dat de slang en zijn nakomelingen hun hele leven lang op hun buik over de vieze aarde moeten kruipen. Maar bij mijn weten kunnen slangen niet anders dan kruipen, als ze pootjes hadden gehad, waren het dan niet gewoon hagedissen?
Verder krijgen Adam en Eva twee zonen: Kaïn en Abel. Kaïn doodde zijn broer en werd verbannen van het land waar hij was opgegroeid. Kaïn ging in het land Nod wonen, waar hij zijn vrouw ontmoette. Ik vraag mij dan af waar die vrouw vandaan komt en hoe ze daar komt, terwijl Adam en Eva de enige mensen waren op de aarde. Of waren het de eerste en staat er in de bijbel niks beschreven over de andere?
Misschien mag ik deze vragen helemaal niet stellen want ik hoor van sommigen: ‘je moet het allemaal niet zo letterlijk nemen en gewoon geloven wat er staat.’ Met deze woorden in mijn achterhoofd ben ik verder gaan lezen.
Gij zult niet doden
De mensen plantten zich voort en werden wel 800 jaar oud, wat mij onmogelijk lijkt. Toen belande ik bij het verhaal van Noach, dat ik op de basisschool niet zo geleerd had. Ik wist niet dat al die mensen werden vermoord. Ik schrok er nogal van toen ik er echt over na ging denken. In dit verhaal vindt God dat de mensheid zich misdraagt en vraagt daarom aan Noach om de ark te bouwen: voor een geselecteerd groepje mensen dat het wel ‘goed’ doet. En God vermoordt de rest van de mensheid gewoon. In mijn ogen is dit massamoord. Hij vaagt bijna de hele mensheid weg met de zondvloed.
En ik wil het geloof helemaal niet onderuit halen, maar volgens mij is één van de Tien Geboden: “gij zult niet doden”, staat God dan boven de Tien Geboden? Hoeft Hij zich niet aan Zijn eigen regels te houden?
En dit is niet het enige verhaal waar God die regel breekt. Denk aan de tien plagen in Egypte. Het was dan wel om Zijn volk te bevrijden, maar wel gruwelijk als je het aan mij vraagt. En terwijl ze vluchten door de open gespleten zee laat Hij het leger van Egypte verdrinken. Dan beginnen de veertig jaren in de woestijn. Het volk begint te twijfelen aan het geloof, ze twijfelen aan God. Mozes moet een paar keer op z’n knieën om te smeken of ze mogen blijven leven of God de twijfelaars wil vergeven. God stemt toe en laat zien dat Hij de almachtige God is door het brood te laten regenen en water uit een rots te laten komen.
Met deze wonderen kan het volk weer zonder twijfel verder met de reis door de woestijn. God laat Zijn volk de tabernakel maken en de ark. Stelt regels in voor de kledij van de priesters en wijdt mensen tot priester. Hij geeft alle stammen een taak zodat ze allemaal er bij betrokken zijn. Maar er is één stam die niet doet wat ze horen te toen en weer neemt God het leven van vele mensen.
Ik wil meer weten
Doordat ik al deze verhalen lees lijkt het wel alsof de God die ik kende helemaal niet zo’n goede God is als ik dacht dat hij is. En nogmaals: ik wil het geloof op geen enkele manier onderuit halen. Ik vraag me alleen af als niet-gelovige waarom de gelovigen een in mijn ogen best wel wrede God aanbidden.
En natuurlijk gaan de verhalen verder dan het verhaal uit de woestijn, helaas ben ik daar nog niet aan toe gekomen. Mijn plan is om de hele bijbel uit te lezen zonder enig vooroordeel of wat dan ook. Belangrijk is wel dat ik denk dat het verschil tussen mij en de gelovige is dat ik de bijbel zie als een boek en niet als DE BIJBEL. Waarschijnlijk is dat de reden van mijn vele vragen twijfels en opmerkingen. Het zal me niks verbazen dat op dit stuk veel reactie komen, waaronder misschien wel boze. Daar heb ik ook alle respect voor, het enige wat ik wil is leren over het geloof en meer te weten te komen over het hoe en wat. Ik ben gevraagd een stukje te schrijven over hoe ik de bijbel zie en lees. En dat wil ik nu dus ook proberen uit te leggen en misschien zelfs mensen hier mee te inspireren.
Ik hoop nog meer vragen tegen te komen en de rest van de bijbel die ik nog moet en ga lezen zodat ik nog meer te weten kom. Hier mee sluit ik af om tegelijkertijd een weer gelezen bladzijde van de bijbel om te slaan.
9 reacties op “God kan toch niet zijn eigen regels breken?”
Interessant en moedig, om de Bijbel helemaal door te lezen (met een poging van onbevangenheid)! Zo te zien ben je, net als wij allen, slachtoffer van 2 vervelende trekjes van het christendom. Allereerst het tandeloos maken van God – een zinloze onderneming van kinderbijbels, want ooit komen we er toch wel achter dat ’t anders ligt… Daarnaast het ‘historiseren’: Bijbelverhalen geforceerd lezen als geschiedenis – met alle gevolgen van dien: vele oneffenheden. Maar hoe moeten we het dan lezen? Dat is een vraag die ik hier even open moet laten. Veel plezier en verbazing gewenst bij het verder lezen!
ps. over die slang: joden en christenen hebben dat ‘kruipen zul je!’ wel willen interpreteren als het verlies van vleugels – zo werd de draak tot slang!
Erg interessant om te zien hoe je over de Bijbel denkt als je er voor het eerst vooraan in begint te lezen. Het is wel goed om te beseffen dat de eerste bijbelboeken pas duizenden jaren later op schrift zijn gesteld, wat ook logisch is aangezien het schrift nog moest worden uitgevonden. Dat betekent dus dat die boeken een ‘omgekeerde profetie’ zijn: een profetie van het verleden. Vooral in Genesis worden vaak gigantische tijdsprongen gemaakt binnen een verhaal.
In het verhaal van Kaïn en Abel is zo’n tijdsprong ook erg waarschijnlijk. Na Kaïn en Abel worden geen verdere zoons of dochters van Adam en Eva genoemd, maar dat wil niet zeggen dat die er niet waren. In Genesis 5: 4 en 5 zie je dat Adam 930 jaar leefde, “en hij verwekte zonen en dochters”. Ik denk dat Kaïn al voor de moord op Abel trouwde met een zus. Na de moord vluchtten ze naar Nod, waar ze gemeenschap hadden en Henoch ter wereld brachten.
Juist de eerste bijbelboeken zijn heel lastig te begrijpen als je ze vanuit een hedendaags perspectief bekijkt. Het is goed om ze ‘onbevooroordeeld’ te lezen, maar tegelijk is het ontzettend lastig om deze verhalen te begrijpen zonder tekstverklaringen.
Maar: ik hoop dat je snel een tweede blog schrijft over je bevindingen. Ik ben erg benieuwd naar je verdere leeservaringen!
Jasper, ik vind het echt cool om jou stukje te lezen. Je leest het kritisch, maar je maakt niet meteen God monddood, vind ik erg knap van je. Jij houdt ruimte erin, dat is namelijk nodig omdat je inderdaad nog verder moet lezen om er achter te komen. Als je de Bijbel van a tot z gelezen hebt dan zal je hier al heel anders tegen aan kijken, succes daarmee!
God was inderdaad wreed(in onze ogen), had hij dat niet gedaan, dan waren de mensen die kwaad deden kinderen gekregen die ook veel kwaad deden en zou het volk Israël niet meer heilig zijn, het volk moet zich namelijk onderscheiden van andere volkeren.
Ook vind ik jouw stukje van die slang interessant, het is namelijk wetenschappelijk bewezen dat er rudimentaire ledematen zijn, vroeger had de slang dus pootjes! (http://nl.wikipedia.org/wiki/Degeneratie) Bizar dat de Bijbel dat kon vertellen zonder een laboratorium toch? Ook die voorschriften in Exodus, Leviticus, Numeri etc. lijken gek, maar hebben ervoor gezorgd dat Israël enorm hygienisch leeft, de medische wereld is pas in 2007 zo ver gekomen. Dit haal ik trouwens uit het boek ‘Wetenschap in de Bijbel’.
Ga vooral verder met lezen zou ik zeggen, ik vind het cool om te lezen dat je zo geïnteresseerd bent, en wat ik meestal vergat: Als God, God is, dan is bij Hem alles mogelijk, als hij de zon schiep, kan hij ook licht zonder de zon schapen. Daarom is Hij God, Hij kan veel meer dan wij kunnen bedenken.
@Matthijs
Wetenschap in de Bijbel van Ben Hobrink is erg interessant om te lezen, maar hecht er niet al te veel waarde aan 😉 De informatie erin is nogal gedateerd en er wordt erg selectief geshopt, zowel in bijbelteksten als in wetenschappelijke gegevens. En dan heb ik het nog niets eens over de theologische ideeën erachter, waarin niet alleen de moraal van vandaag op de bijbel wordt geprojecteerd, maar ook onze eigen ideeën van wetenschap.
Leuk geschreven. Je lijkt objectief en oprecht geïnteresseerd. Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat je globaal er al eerder zo over dacht. Je neemt de voor de hand liggende issues die sceptici vaak ‘gebruiken’ en vervolgens lijk je heel oprecht, begripvol en genuanceerd. Als dat echt is, is het knap. Maar wees eens eerlijk, Bedrijf je niet een soort van camouflage tactiek? Zeg anders gewoon recht voor z’n raap dat je de bijbel een idioot boek vindt vol met bizarre onwaarschijnlijkheden. Dat doet toch elke zichzelf respecterende atheïst?!
Beste Jasper, dank voor je benadering… ik ben christen en de mijne is niet anders. Ik wil niet zomaar alles ‘aannemen’ maar met die kinderlijke verbazing blijven betrachten.
Ik wil twee bedenkingen maken die mij hierbij hielpen.
1. Als je gaat kijken naar andere monotheïstische goden – en vooral naar hoe het geloof daarin evolueerde over eeuwen – dan zie je vaak dat dat monotheïsme juist op dit punt uitmondt in (allerlei vormen van) polytheïsme: hun éne godheid kan toch onmogelijk verantwoordelijk zijn (en tekenen) voor ‘het kwade’ is de wereld. De ‘God’ van de eerste Bijbel-auteur Mozes (die uit overlevering schreef) maakt misschien juist hierin HET GROTE VERSCHIL: Hij tekent voluit verantwoordelijk voor het kwade! Maar vergelijkend met andere monotheïstische eenheidsgoden valt hij juist daardoor NIET uiteen in (eerst) twee goden (een goede en een kwade tegengod) maar blijft Hij net één! (God tekent ook verantwoordelijk voor ‘de duivel’… die is ook Zijn schepping maar keerde zich daarna pas tegen ‘God’. Dus ja: met het oog op Gods eenheid is het van belang dat Hij ook verantwoordelijk tekent voor ‘het kwade’.
2. De Hebreeuwse ‘God’ is dus één en contrasteert hiermee over de eeuwen zéér succesvol met de polytheïstische goden of ‘geloven’ (soms monotheïstisch ‘begonnen’, trouwens).
Gods naam; ‘Ik ben die (Ik) ben’. JHWH. Het is iets als ‘Het Volle Zijn’. Van andere goden worden beelden aanbeden… Gods ‘Naam’ klinkt haast als: ‘blijf er met je verbeeldingskracht van af’. Aanvaarden maar geen beeld van aanbidden: Ik Ben wie of wat ik ben. Punt uit. Het ‘zijn’, dus. Het ‘leven’.
Je zou ‘God’ in dit geval kunnen verstaan als ‘Meneer Leven’.
ALLES wat onder en zelfs buiten het zonnestelsel bestaat, bestaat onder het gezag en de verantwoordelijkheid van ‘Meneer Leven’.
Zo schrijft Mozes dus ook: als hij zijn been gebroken had, dan was dat been van hem gebroken onder het gezag van God. Hij zou zo kunnen schrijven: God heeft gewild dat ik mijn been brak. Hij zegt: het leven heeft gewild dat benen ook wel kunnen breken. Waarom? Omdat hij niet anders kan dan het vaststellen, natuurlijk! Er zijn benen die breken… dus ‘God wil dat benen breken’, het gebeurt onder Zijn gezag.
Wij kennen dat fenomeen ook deels nog, hoor: ‘ministeriële verantwoordelijkheid’.
De minister neemt ontslag wegens een zwaar maatschappelijk falen bij justitie. Heeft de minister dat ‘persoonlijk gewild’? Is hij ‘persoonlijk verantwoordelijk’? Neen… maar de fout gebeurde wél onder zijn ‘gezag’ of ‘ministeriële verantwoordelijkheid’.
Alleen: God kan moeilijk ontslag nemen, hé.
Breekt God de wet en gaat Hij er tegenin? Neen… het gebeurt en de gevolgen zijn dramatisch en onder Gods gezag gebeurt de zondvloed… maar God staat wel boven en buiten de tijd. Wie Hem vertrouwd en naar Hem hoort… die bouwt een boot!
God doet een belofte en breekt die van Zijn kant niet.
Hopelijk helpt het een beetje bij lezing. Als ‘het leven’ mensen verdelgt en je hebt maar één ‘God’… tja… dan heeft die ‘God’ dat (kennelijk) zo ‘laten gebeuren’ en dus ‘gewild’… het heeft zo moeten zijn, deels en soms omdat mensen dat (door afgoderij) over zich afroepen.
Zo lees ik dat, maar sta open voor tegenspraak!
@ Jasper:
je zegt: <>
Ik begrijp wel wat je bedoelt, natuurlijk, maar ik wil er op wijzen dat dit soort redenering in Mozes antieke mensbeeld niet zo bestond. Voor Mozes bestond een mens uit drie ‘vermogens’: voelen, denken en geloven. In Mozes’ antieke mensbeeld verschilde een mens ook van elk ander levende, zichtbare wezen juist door dat derde ‘extra’ vermogen: het vermogen te kunnen geloven (wat dan ook te geloven). Dat gaf de mens een voordeel op dieren en planten: hij kon onbeperkt scheppen. Een vogel bouwt een nest, een mens bouwt 12 nesten boven elkaar.
In het verlichte denken (sinds de 18e eeuw) ontstond er een mensbeeld dat slechts uit 2 vermogens bestond: voelen en denken. ‘Geloof’ en ‘scheppingskracht’ wordt binnen het Verlichte mensbeeld beschreven en gezien als ‘hoger voel -en denkvermogen’.
Dat zorgt voor veel verwarring in onze dagen. Voor Mozes waren er wel ‘ongelovigen’… maar die waren ‘niet gelovig in ‘God’.
Er waren echter in zijn mensbeeld geen mensen die ‘niet geloven’. Dàt maakte de mens juist ‘schepper’ (naar gelijkenis met ‘De Schepper’)
Ieder mens ‘gelooft’ dus in dat antieke mensbeeld… vraag is alleen waarin.
In ‘goden’? In ‘leegte’?
Mozes stelde 4 voorwaarden aan de geloofwaardigheid van goden (of dus alles waarin een mens maar zou kunnen geloven): het moest
1. één en onverdeeld zijn
2. eeuwig
3. volmaakt
en
4. onzienlijk
Dit contrasteert met alles wat de mens (en zijn goden!) is en zijn:
1. verdeeld
2. eindig
3. onvolmaakt
en
4. waarneembaar
Alleen ‘JHWH’ kon aan die voorwaarden beantwoorden en moest dus ‘erkend’, ‘geloofd’, ‘aangenomen’ worden.
Niet de leegte maar deze ‘Volheid’ (het Volle Zijn’) moest worden aangenomen, zonder beelden daarvan te aanbidden en zinder die ‘Naam’ (alles wat je ervan hebt) te misbruiken.
Gezien vanuit dat antieke mensbeeld was Mozes – en zijn ‘God’ – dus uiterst vrijzinnig. Vrijzinniger kan het niet!
CORRECTIE voor reactie hierboven!!! Dit was het citaat van Jasper:
” Zelf ben ik nooit gelovig geweest, maar ik vond het van kleins af aan wel heel interessant om alles te horen en te vertellen over de mooie verhalen in de bijbel. “
@ Jasper: Je zegt:
” Zo schept God op de eerste dag het licht en donker, maar pas op de derde dag de zon en de maan. ”
Proficiat dat je dat hebt opgemerkt, Jasper! Heel knap want evolutionisten en creationisten lijken er voortdurend overheen te lezen. Het lost immers zéér veel op.
Mozes schrijft zeer plastisch en moet ook zo begrepen worden. Hij schrijft wat hij ‘ziet’.
Overigens: de hemellichamen komen er pas op dag 4, pal in het midden van die week.
Stel je voor dat je dit verhaal 3000 jaar geleden zou horen. Zou je ’t geloven? Ook al weet je niets van de ronding der aarde of wat dan ook… zou je ’t geloven? Drie ‘dagen’ zonder zon?
Oefening; sluit je ogen en beschrijf eens de tweede dag: hoe begon en eindigde die? Let wel… je hebt géén zon, hé! Succes!
Doet Mozes hier niet wat hij in de 10 Geboden (10 ‘Woorden’, zegden de Hebreeën) voorschrijft te doen? In het tweede gebod zegt Mozes: aanbidt geen beelden!
En… is het je al gelukt die tweede dag te beschrijven? Moeilijk, hè?!
En zie je… dit is wat Mozes doet: hij geeft ons een scheppingsverhaal dat letterlijk en onmiddellijk onze verbeeldingskracht blokkeert: niemand kan een ‘dag’ beschrijven zonder zon, maan of sterren. Maar ‘God’ voorziet er wel in. Hoe? Onverklaarbaar!
Overigens: niet de Egyptische ‘Re’ (de Joden zaten in Egypte en zwoegden in de gehate zon als slaven die tempels moesten bouwen voor ‘Re’) maar ‘God’ maakte de dagen… en Re kwam – slechts samen met wat andere lampjes – pas op dag 4 aan het firmament, het hemelse gewelf.
Zo vertelt het het mooie Scheppingsverhaal perfect wat evolutionisten (maar ook creationisten!) meemaken in hun hoofd: ze zoeken een beeld van het ‘ontstaan’ en slagen daar finaal nooit in een sluitend beeld van te krijgen: elk ‘antwoord’ roept 1000 nieuwe vragen op!
Je krijgt van het ontstaan (= ‘God) net zo weinig een beeld als van God zélf!
Voor het overige heeft dat scheppingsverhaal prima z’n werk gedaan tot vandaag: wij hebben weken van 7 dagen, inclusief rustdag.