In zijn blog Het nadeel van de twijfel, waar Alain Verheij een reactie van mijn kant op verwacht, geeft hij een aantal handvatten omdat de genoemde sites, blijkbaar ook Vrijzinnig Evangelisch, te kort zouden schieten. Ik sta achter zijn handvatten, maar ik betwijfel enigszins of hij het te kort schieten bij Vrijzinnig Evangelisch goed gezien heeft. Lees hier mijn eerste, meer theologische reactie op zijn artikel.
Evert te Winkel
Alain wil graag dat de reli-bloggers op een meer constructieve wijze over kerk en geloof schrijven: “Daar ligt de uitdaging voor mij en mijn ‘generatie’ mede-twijfelaars: na de twijfel, of ondanks de twijfel, door de twijfel heen, moet iets constructiefs worden gezegd. Daar is zowel onze generatie als de vorige en de volgende gediend – of willen we worden herinnerd als de tijdgolf ‘die het allemaal niet meer wist’?” Hij noemt daarin vier specifieke handvatten: 1. Mooie herinneringen noemen, 2. niet teveel focussen op schandalen, 3. proberen te begrijpen en 4. constructief praten.
Herinneringen
Het is waar dat persoonlijke herinneringen niet zo’n grote rol meer spelen bij Vrijzinnig Evangelisch. Dat is overigens een bewuste keuze, Vrijzinnig Evangelisch is niet een blog voor persoonlijke verhalen, maar voor opiniërende stukken met een religieuze, voornamelijk christelijke inslag. Dat wil niet zeggen dat herinneringen, ook over de waarde van de kerk in mijn jonge jaren, in de stukken die ik schrijf niet voorkomt. In mijn artikel over Op zoek naar God schrijf ik bijvoorbeeld over hoe ik als jonge metalhead bij de kerk met andere jonge metalheads in contact kwam. Maar niet alleen schrijf ik, en schrijven anderen, over positieve herinneringen, over het verleden dus, maar ook schrijven we over wat nu goed is binnen christelijk Nederland.
Het stuk over Op zoek naar God eindig ik bewust met de woorden “Goed gedaan, EO!” Daar zit nog niet het minste cynisme in. Bij verschillende recente artikelen komt duidelijk naar voren wat er nu goed gaat, zoals ook bij het artikel over de Straatvogels door Luc Tanja. Ook naar die verhalen ben ik bewust op zoek.
Schandalen
Schrijft Vrijzinnig Evangelisch dan teveel over schandalen? Nog afgezien van de gebrekkige productie van de afgelopen tijd, in de komende weken zal ik meer uitleggen over de essaybundel waar Vrijzinnig Evangelisch mee bezig is, met onder andere bijdragen van Mark Peter van der Bijl, Ronald van den Oever, Mattias Rouw en ik, lijkt het me duidelijk dat schandalen niet de primaire focus hebben bij Vrijzinnig Evangelisch. Het laatste schandaal waar Vrijzinnig Evangelisch over gepubliceerd heeft, is de open brief van Luuk Koelman, waar Tamara Geraeds op 10 november 2012 op reageerde door een open brief. De insteek van dat artikel was echter op geen enkele manier sensationalistisch.
De meeste artikelen behandelen veel meer een onderwerp dan een gebeurtenis, waarbij een kritische kijk niet wordt geschuwd. Voorbeelden hiervan zijn de ‘weigerambtenaar’, religieuze pedagogiek en interne secularisatie. Geen van deze artikelen is gericht op schandalen, juist wordt er geprobeerd een probleem aan de kaak te stellen en mensen goed en degelijk te informeren. Ik meen dat dit goed geslaagd is.
Alain wil graag dat de blogs ook weleens een positief nieuwtje de wereld in sturen. Qua nieuws doet Vrijzinnig Evangelisch momenteel weinig, dat is zeker waar. Wel zijn de recensies, zoals van Staatgeschreven, niet alleen azijnzeikerij. Zeker niet, zelfs. En wat te denken van deze oproep, in zekere zin zeker nieuwswaardig, om ons te bekommeren om de armeren in Oost-Europa. Als dat negatief is, nou, dan ben ik blij en dankbaar dat Vrijzinnig Evangelisch negatief is.
Proberen te begrijpen
Proberen anderen te begrijpen vergt een open houding en inzicht in de eigen zwakheden. Ik zal zeker niet willen beweren dat Vrijzinnig Evangelisch daar altijd in slaagt of dat ik daar altijd in slaag, het tegendeel lijkt me waar. Maar daar staat tegenover dat ik mijzelf in de stukken die ik schrijf niet spaar, niet al te serieus neem en vaak expliciet noem waar ik interpreteer, waar ik er naast zou kunnen zitten, welke beoordelingen ik maak. Een goed voorbeeld daarvan is opnieuw het verhaal over Op zoek naar God.
Kan het beter? Jazeker. Maar ik denk dat geen van de andere reli-blogs zoveel bezig is met nuance, met het inleven in anderen, met het samenbrengen van verschillende inzichten van allerlei kanten als Vrijzinnig Evangelisch. Neem alleen al de laatste acht artikelen, op het moment van schrijven is Leve de geloofstwijfel nog niet gepubliceerd, waarvan er drie door mij geschreven zijn, dus gematigd evangelisch, één door PKN-er Luc Tanja, één door pinksterchristen Mark Peter van der Bijl, één door pedagoge Paulien Honkoop, van wie ik de religieuze achtergrond niet ken, en eveneens één van PKN-jeugdwerker Esther van Maanen. Artikel nummer acht is geschreven door een echtpaar waarvan ik vermoed dat zij een evangelische achtergrond hebben.
Inderdaad schrijft atheïst Bram van Dijk, hoewel ik me afvraag of atheïst in zijn geval de lading voldoende dekt; hij gelooft ten slotte alleen niet in God, voor Vrijzinnig Evangelisch. Daarnaast hebben de eerdergenoemde Tamara Geraeds, die voorzover ik weet niet in een god gelooft, en ook atheïst Wouter Bruijning voor Vrijzinnig Evangelisch geschreven. Lees overigens ook de bijdragen van Bram van Dijk: zijn zijn verhalen over de gelijkwaardigheid van opvattingen, postuum dopen, godsdienstvrijheid, Buiten de vesting en de zegen van secularisatie nu echt zo twijfelbevorderend? Volgens mij passen deze verhalen juist in de doelstelling om niet in het eigen gelijk te blijven rondwentelen, maar je te verplaatsen in de ander. Ik kan me voorstellen, Alain, dat je vindt dat ik daar niet altijd in slaag. Maar ik denk niet dat je kan beweren dat ik het niet probeer.
Constructief praten
De toekomstige essaybundel, waar deze weken de laatste hand aan wordt gelegd, gaat over de kerk van de toekomst. Eén onderwerp in deze bundel is bijzonder onderbelicht, namelijk hoe de kerk van de toekomst er niet uitziet. Dat is een bewuste keuze die past bij de manier waarop Vrijzinnig Evangelisch het afgelopen jaar gewerkt heeft.
Steeds opnieuw wordt er veel informatie gegeven, er wordt veel gewerkt op basis van degelijke bronnen, er wordt geargumenteerd en de vraag die vrij consequent gesteld wordt: hoe zou het wel moeten? Een goed voorbeeld hiervan is het artikel over De Nieuwe Koers, waarbij ik erg kritisch ben op dit blad.
Wat ik in dit artikel betoog is De Nieuwe Koers veel mensen aan het woord laten, maar zelf buiten schot blijven, vrijwel nergens vertellen hoe de wereld in elkaar steekt. Dat vind ik een gemiste kans, waarop ik aangeef hoe ik dan graag zou zien hoe De Nieuwe Koers zou werken: door middel van genuanceerde betogen, waarbij ruimte is voor argumentatie en voor allerlei mitsen en maren. Bij kritiek, in mijn visie, hoort ook altijd een kijk op het ‘hoe dan wel’. Ik meen dat dit in alle recente artikelen op Vrijzinnig Evangelisch naar voren komt.
Paard achter de wagen
Heeft het zin om Philips ertoe aan te zetten elektronica te maken? Of kerken om te preken? Moet je ziekenhuizen pushen om te pogen mensen te genezen? Ik ben het met de punten van Alain best eens, maar verbaas mij er een beetje over dat hij nog niet gezien heeft dat dit precies is wat Vrijzinnig Evangelisch al lange tijd doet.
Het is misschien ook gemakkelijk om aan de wensen van Alain te voldoen omdat Vrijzinnig Evangelisch over het algemeen niet zo theologisch is. Veel meer maatschappelijk, vaker wat analytisch, wat afstandelijk. Geen diepgravende exegese van bijbelteksten, maar veel meer betogen dat bepaalde ideeën wel of niet voldoen, veel meer politiek, cultuur en ethiek. Dat komt misschien wel minder dichtbij, waardoor het gemakkelijker is er wat afstand van te nemen. Dat kan zo zijn.
In die zin is het verwijt van Alain wel een beetje begrijpelijk: inderdaad vertelt Vrijzinnig Evangelisch niet wat mensen moeten geloven. Net zo min, overigens, vertelt Vrijzinnig Evangelisch wat mensen niet moeten geloven. Dat heeft verder niets met twijfelen te maken, maar alles met het doel van Vrijzinnig Evangelisch: dat christenen en christelijke ideeën een rol in het maatschappelijk debat spelen.
Vanwege drukte, met mijn afstudeerscriptie en de essaybundel die onder mijn redactie gevormd wordt, lukt het inderdaad niet om die rol serieus te spelen, helaas. Maar dat is wel in de laatste tientallen artikelen van dit jaar en vorig jaar het beleid en dat is duidelijk zichtbaar. Ik hoop, Alain, dat je dat ook ziet.
» geplaatst: 10 mei 2013 om 7.00 uur
