John Ashtons nieuwe boek over het evangelie van Johannes is uit bij Fortress:
Een van de meest interessante vragen waar onderzoekers van het Nieuwe Testament voor staan, ‘hoe ontstond het christendom uit het jodendom?’, wordt vaak slechts zijdelings en in zeer algemene termen behandeld. John Ashton betoogt dat in het geval van het vierde evangelie, het antwoord gevonden kan worden in de religieuze ervaring van de evangelist zelf, die veranderde van een praktiserende jood in iemand die getuigt van een nieuwe openbaring die Christus als middelaar tussen God en mensheid centraal stelt.
Door: Jim West
Fortress verstuurde een recensie-exemplaar van The Gospel of John and Christian Origins in april en ik ben er erg blij mee. Ik ben er blij mee omdat het een goed boek is dat boven de vloedgolf aan boeken over Paulus uitstijgt, die de nieuwtestamentische discipline de laatste jaren overspoelen. Als iemand bij wil blijven welke nieuwe claims er gedaan worden in Paulinisch onderzoek, dan zouden er veel extra uren in een dag moeten zitten om de boeken en artikelen te kunnen lezen die gepubliceerd worden. Er is meer geschreven over Paulus dan over enig ander onderwerp, inclusief Jezus zelf.
Johannes daarentegen blijft in de marges verstopt, nog altijd geschaad door de misvatting dat hij historisch minder betrouwbaar is of theologisch minder interessant dan Paulus of zelfs Petrus. Inderdaad hebben sommigen de taak op zich genomen om de schrijfsels van de Johannitische school te bestuderen, maar zij zijn niet zo alomtegenwoordig als zij die zich verdiepen in Paulus.
Met John Ashtons geweldige werk komt daar verandering in. Fortress staat toe om een aantal delen online te lezen (Engels, pdf):
Inhoud
Introductie
Hoofdstuk 1
Ik raad je dringend aan om ze te lezen. Je zal ontdekken dat deze pagina’s een rijke en onderbouwde argumentatie vormen waarin zijn religieuze ervaring beschreven wordt en zijn verandering van praktiserend jood naar iemand die in Jezus gelooft als bemiddelaar van een nieuwe relatie tussen God en mensheid.
De kern van de argumentatie is aangevuld met een aantal uitstapjes die deze argumentatie ondersteunen. Ik citeer nu Ashton zelf:
Ik ben in drie zij-argumenten bezig geweest met bewijzen dat (1) de evangeliën niet gewoonweg gezien kunnen worden als ‘leven van Christus’, (2) dat het evangelie van Johannes niet geschreven is als een aaneengesloten compositie is in een betrekkelijk korte periode, maar dat deze op z’n minst twee keer een forse bewerking heeft ondergaan en (3) dat het bij elkaar gebracht is door een lid van een specifieke gemeenschap ten behoeve van zijn mede-leden. Als laatste heb ik een vierde argument toegevoegd om de stelling te verdedigen dat het hoofdthema van de proloog niet de schepping is, zoals vaak aangenomen, maar Gods plan voor de mensheid.”
(p. 3)
De argumentatie van het boek zou heel goed zonder deze zij-argumenten kunnen, maar met deze argumenten erbij, is de hoofdlijn van de argumentatie verder versterkt en zelfs bewezen. Wat bewijst het boek dan? Dat Johannes minder een theoloog was (in ieder geval vanuit de huidige betekenis van dat woord) die studeerde en reflecteerde op de betekenis van geloof, en meer een mysticus, gedreven door een religieuze ervaring die hij met zijn gemeenschap wilde delen.
Ashton deelt mee:
Het verschil tussen Johannes’ portret van Christus en dat van de synoptici valt het beste te verklaren door de ervaring van de verhoogde Christus, steeds bij hem en zijn gemeenschap aanwezig, niet dat daardoor de herinnering aan de mens Jezus, beïnvloedt door de zwakheden van de gewone sterfelijken, vervaagd is, maar wel dat hij (de auteur van het evangelie, red.) boven alles de onzekerheid over zijn eigen lot en – in zijn stervensnood – zijn falende geloof totaal vergeten is.”
(p. 201-202)
Natuurlijk werpt dit direct de vraag op of de synoptische auteurs niet die religieuze ervaringen hebben gehad die hun werk beïnvloedden. Dat is een vraag die misschien even moet wachten, daar het doel van dit zeer bruikbare boek is om de aandacht op Johannes zelf te vestigen.
Mogelijke lezers moeten zich wel realiseren dat dit boek vragen oproept die hen ertoe kunnen dwingen om oude aannames te heroverwegen. Natuurlijk is dat net de reden waarom het boek gelezen zou moeten worden. Het roept allerlei gedachten op, het dwingt tot reflectie, het verbreedt de horizon. Het boek functioneert zoals alle academische werken zouden moeten functioneren: om lezers te dwingen hun opvattingen opnieuw te overdenken. Helaas, teveel boeken verlangen niets van hun lezers dan het boek te beamen en om hun eigen opvattingen beaamd te zien worden. Dat zijn sensationalistische boeken. Dit boek probeert juist nieuwe gedachten op te roepen.
Kort: Dit boek zal de mensen die tevreden zijn met eenvoudige plakpleister-antwoorden of honderden pagina’s inhoudsloze woordenbrei niet aantrekken. Ashton heeft de gave om op compacte en provocatieve wijze precies te zeggen wat gezegd moet worden en dit boek is het beste voorbeeld van die gave. Zeer aanbevolen.
Jim West is docent aan de Quartz Hill School of Theology en aan de Philippine Baptist Theological Seminary. Artikel met toestemming overgenomen, vertaald door Evert te Winkel.
Één reactie op “‘Johannes’ was een mysticus”
49 dollar voor amper 200 pagina’s lijkt mij wat teveel van het goede.
http://store.fortresspress.com/store/productgroup/664/The-Gospel-of-John-and-Christian-Origins
Inhoudelijk lijkt he me wel een interesant boek.
Het boek van Jan van der Watt gaat trouwens ook een vergelijkbare kant op, wat betreft auteurschap. Zou dus een goed alternatief/aanvulling zijn op bovenstaand boek.
http://www.bol.com/nl/p/an-introduction-to-the-johannine-gospel-and-letters/1001004002908522/